Hoe kunnen we lezen evalueren?

Het hoofddoel van het leesbeleid van een school is de leesvaardigheid van haar leerlingen verbeteren. Dat doel vormt het vertrekpunt en de motor en verbindt het schoolteam om samen concrete doelen te formuleren en acties te ondernemen, op kortere en langere termijn. De evaluatie van de leesvaardigheid van de leerlingen is dus een belangrijke bouwsteen van het leesbeleid. Evaluatie omvat het in kaart brengen en opvolgen van hoe de leerlingen ontwikkelen op het vlak van leesbegrip, leestechniek en leesplezier.


Om de technisch leesvaardigheid van leerlingen te evalueren maken scholen meestal gebruik van genormeerde toetsen, bijvoorbeeld de CITO-toetsen technisch lezen. Leesplezier kan relatief eenvoudig geëvalueerd worden via gesprekken met leerlingen of een schriftelijke bevraging . Daarover kunnen in teamverband afspraken gemaakt worden. De evaluatie van begrijpend lezen vormt de grootste uitdaging voor de meeste schoolteams. Zicht krijgen op waar de leerlingen staan voor begrijpend lezen en of ze voldoende ontwikkelen op dit vlak, gebeurt best via een combinatie van
toetsing, observatie en reflectie. Op die manier wordt er zo breed mogelijk geëvalueerd. (Zie ook: ‘Hoe kan ik begrijpend lezen evalueren?’ op de pagina ‘In de klas’.)


Het strekt tot aanbeveling om als schoolteam
toetsen begrijpend lezen uit de handleiding kritisch te onderzoeken en indien nodig aan te passen, in functie van het meten van (diepgaand) tekstbegrip. Samen met een of meer collega’s een concrete leestoets onder de loep nemen, kan interessante inzichten opleveren. Een methodeonafhankelijk en genormeerd leerlingvolgsysteem voor begrijpend lezen kan bovendien een mooie aanvulling zijn op methodegebonden leestoetsen. 


Daarnaast kunnen leerkrachten elkaar inspireren wat betreft het
observeren tijdens begrijpend lezen: wat kan je best observeren? Hoe pak je dat concreet aan? Hoe houd je bij wat je observeert? Is de observatiewijzer uit de handleiding daarbij een hulpmiddel of net niet? Binnen het team kunnen er observatiewijzers voor begrijpend lezen ontwikkeld en uitgetest worden. Op een gelijkaardige manier kan een schoolteam uitwisselen, overleggen en afspraken maken over de aanpak van reflectie op leesvaardigheid.


Als een schoolteam stappen vooruit wil zetten, is het cruciaal om tijd te voorzien om samen stil te staan bij de evaluatie van begrijpend lezen (bijvoorbeeld tijdens persoonsvergaderingen), om aansturing en opvolging van dit proces te voorzien (bijvoorbeeld door een kernteam lezen). Op een bepaald moment dienen collega’s als team afspraken te maken en zich te engageren om die na te leven, in functie van de leesontwikkeling van hun leerlingen. Het is, ten slotte, cruciaal dat gegevens over die leesontwikkeling, ook over de leerjaren heen, actief ingezet worden om het leesonderwijs waar nodig bij te sturen.

Een enquête om (onder meer) de leesmotivatie en leesvoorkeuren van leerlingen te bevragen, kan je hier downloaden.

Bestand downloaden

Een fiche, ontwikkeld door het CTO, met tips om met je leerlingen in gesprek te gaan rond lezen, vind je hier.

Een kijkwijzer voor leestoetsen kan je hier downloaden.

Bestand downloaden

Een overzicht van gestandaardiseerde toetsen lezen vind je op p.26 van het rapport Begrijpend leesonderwijs in de basisscholen kwaliteitsvol? Sterke en zwakke punten van de huidige praktijk (2020) van de onderwijsinspectie. 

Het rapport vind je hier.

Een kijkwijzer om begrijpend lezen te observeren kun je hier downloaden.

Bestand downloaden