Leerkrachten zijn ervan overtuigd dat begrijpend lezen een sleutelvaardigheid is en ondervinden dat het verwerven van die vaardigheid voor heel wat leerlingen een uitdaging vormt. Tegelijk geven ze vaak aan dat de tijd en mentale ruimte ontbreekt om het eigen leesonderwijs kritisch onder de loep te nemen, om zich diepgaand in de didactiek te verdiepen, om op regelmatige basis met collega’s rond dit soort inhoudelijke thema’s te overleggen en samen te werken.

Een cruciale vraag is dus hoe er voldoende tijd en ruimte kan worden gemaakt om aan het lezen op school te werken.

Een aantal mogelijke oplossingen zijn:

Durf als schoolteam keuzes te maken. Het is meestal niet zo’n goed idee om te veel professionaliseringstrajecten tegelijk te laten lopen. Denk goed na over de prioriteiten van jouw school en jouw leerlingen en probeer daarop in te zetten. Als het traject rond lezen op de rails zit, komt er daarna misschien wel weer ruimte om na te denken over het huiswerkbeleid of de nieuwe methode voor wiskunde.

Ook binnen de focus op lezen moeten er keuzes worden gemaakt. Scholen spenderen soms veel tijd en energie in allerlei goedbedoelde leesbevorderingsevenementen (schrijvers die komen vertellen, voorleesavonden, peter- en meterlezen), die vaak nogal losse initiatieven blijven met een minimale impact op de leesvaardigheid en leesmotivatie van leerlingen. Verlies de essentie niet uit het oog: een sterke leesdidactiek om van leerlingen betere lezers maken. De vijf ‘sleutels’ voor ‘effectief begrijpend lezen’ zijn daarbij richtinggevend.

Werk met een kerngroepje van mensen die gemotiveerd zijn om het lezen in de klas en op school aan te pakken. Naast de directie en/of zorgcoördinator maken enkele klasleerkrachten deel uit van het kernteam lezen. Niet iedereen hoeft dus bij elke fase van het ontwikkelen van een leesbeleid in dezelfde mate betrokken te zijn. Zorg wel voor een goede taakverdeling binnen het schoolteam: wie in het kernteam lezen zit, kan bijvoorbeeld worden vrijgesteld van de voorbereidingen voor het schoolfeest. Zo zorg je voor voldoende mentale ruimte.

Wees ambitieus in je leesbeleid, maar houd het realistisch. Lees- en taalbeleidsplannen worden vaak groots opgevat, maar in de praktijk wordt van dat hele plan omwille van de tijdsdruk slechts een deel gerealiseerd. Stel daarom van bij het begin concrete, haalbare, realistische doelen en acties voorop. Kleine volgehouden ingrepen, zoals de leerlingen zelf de instructies bij opdrachten stil laten lezen, kunnen soms al een enorm verschil maken. Vanuit die succesjes kan dan verder worden gewerkt. Het helpt ook om grotere doelen en acties op te splitsen in verschillende stappen. Na zo’n stapje kan er dan weer even rust worden ingebouwd.

Blijf voor ogen houden dat het ontwerpen en uitvoeren van een leesbeleid weliswaar een grote investering vraagt, maar dat die investering zichzelf terugbetaalt, ook op het vlak van tijd. Een voorbeeld: collega’s die structureel overleg inplannen rond lezen moeten daar tijd voor vrijmaken, maar als er daardoor meer materiaal en expertise wordt gedeeld, kan dat overleg ook een grote tijdswinst betekenen. Het is belangrijk om naar dergelijke terugverdieneffecten op zoek te gaan en ze ook te benoemen.