Om een leesbeleid te realiseren is het essentieel dat het hele team er zich bij betrokken voelt, er mee vorm aan kan geven en gemotiveerd is om het in de praktijk om te zetten.

Twee valkuilen kunnen daarbij opduiken: (1) een top-down leesbeleid, waarbij doelen en acties van bovenaf worden opgedrongen, zonder veel rekening te houden met wat er leeft in het team en (2) een ongericht leesbeleid, waarbij het team aan de slag gaat, maar zonder veel sturing of overleg. Het is dus cruciaal om het hele team te betrekken, maar ook om duidelijke verantwoordelijkheden vast te leggen: wie staat waarvoor in, in welke fase van het proces?

Het is interessant om op school te werken met een kernteam lezen, dat idealiter bestaat uit een geïnteresseerde leerkracht per graad en de zorgcoördinator (en eventueel directie). Op die manier worden leerkrachten voldoende ondersteund door de directies. Tegelijk krijgen de leerkrachten zo veel van het eigenaarschap van het proces in handen. Het spreekt voor zich dat de samenstelling van een kernteam afhankelijk van de context sterk kan verschillen. Het kernteam neemt op school een voortrekkersrol op om het leesbeleid verder uit te stippelen en in de klaspraktijk van de hele school te verankeren. Het bouwt expertise op rond lezen en probeert die expertise met het hele team te delen.

Hoe kan die doorstroming naar de hele school zo optimaal mogelijk verlopen? Hoe kan de betrokkenheid van het hele team worden gestimuleerd?

Een eerste aandachtspunt is dat het team betrokken wordt bij elke fase van het veranderingsproces: als er een analyse wordt gemaakt van de beginsituatie, als er doelen worden vastgelegd, als die doelen in concrete acties worden vertaald, als de doelen en acties worden geëvalueerd en eventueel bijgestuurd, …

Tegelijk zijn er verschillende gradaties en vormen van betrokkenheid mogelijk. Niet iedereen kan in elke fase hetzelfde engagement aangaan en dat is ook niet wenselijk. Mensen die in dit proces het voortouw willen en kunnen nemen, krijgen daar best alle ruimte toe. Tegelijk blijft terugkoppeling en doorstroming van informatie in alle fasen belangrijk.

Daarnaast is het belangrijk om voldoende stil te staan bij drempels die betrokkenheid in de weg kunnen staan. Is er sprake van een gedeeld urgentiebesef? Hebben de leerkrachten voldoende mentale ruimte om zich over het leesbeleid op school te buigen? Is er genoeg ruimte en tijd voor inhoudelijk overleg? Voelen leerkrachten zich ondersteund bij veranderingsprocessen? … Dergelijke drempels moeten in kaart worden gebracht en aangepakt om tot een gedragen leesbeleid te kunnen komen.

Ten slotte zijn er verschillende werkvormen en methodieken die kunnen worden gebruikt om de samenwerking en participatie te verhogen en doelgerichter te maken.

De toolbox To-taal, die binnen UCLL werd ontwikkeld, bevat een hele waaier aan werkvormen om input van het team te laten komen en samen een sterk leesbeleid te ontwerpen én te evalueren.

Een methodiek als lesson study is een heel krachtig instrument om het eigen leesonderwijs kritisch te bekijken, in team nieuwe aanpakken uit te proberen en te evalueren. Bij lesson study ontwikkelen leerkrachten vanuit een specifiek ‘leerprobleem’ samen een les. Bij de uitvoering van die les gaan leerkrachten vervolgens bij elkaar observeren, waarbij ze vooral oog hebben voor het leerlinggedrag. Ten slotte reflecteren ze samen over de ontwikkelde les en de uitvoering, waarna de les kan worden bijgestuurd en inzichten met het hele team worden gedeeld. Uiteraard kunnen ook andere vormen van teamteaching of collegiale observatie worden ingezet